NASA Mars'ta su bulurken neden Merak’ı (Curiosity)
kullanmadı?
Mars oldukça kurak bir gezegen. Dolayısıyla NASA’nın Mars
yörüngesindeki uydularından birinin sıvı halde su bulması oldukça çarpıcı bir
haber. Ancak bu keşifle ilgili kamuoyuna çok da yansımayan bir çarpıcı bilgi
daha var; NASA’nın 6 Ağustos 2012’de Kızıl Gezegen’in yüzeyine indirdiği Mars
robotu Curiosity (Merak), su bulunan noktanın sadece 50 kilometre uzağında
geziniyor. Peki böyleyken NASA neden sıvı halde su olduğunu düşündüğü bölgeye
Merak’ı gönderip yakın fotoğraflar elde etmek yerine uydu fotoğraflarıyla
yetindi?
Amerika Bülteni bu sorunun yanıtını aradı. Türkiye'de
özellikle sosyal medya su bulunduğu haberi üzerine bir çok espri üretilse de
NASA'nın son Mars operasyonunda çok önemli detaylar bulunuyor. Bültenin
internet sitesinde yer alan haber şöyle:
"Merak"ı internetten veya sosyal medya
hesaplarından izleyenler için bu sorunun ilk yanıtı tahmin edilebilir aslında.
Curiosity’nin (Merak) günde gidebildiği en uzun mesafe 150 metre. Yani, yoluna
bir engel çıkmadan ve trafiğe de takılmadan her gün tam gaz yolculuk yapsa,
suyun bulunduğu bölgeye ulaşması 1 yıl alacak. NASA ise bu son derece pahalı
robotu 1 yıllık yolculuğa göndermek yerine çok daha önemli yüzey analizleri ve
bilimsel keşif ve deneyler için kullanmak istiyor.
PEKİ YA İKİNCİ, YANİ ASIL YANIT
İşte o çok daha şaşırtıcı bir sebep. Merak, tüm
temizlemelere rağmen hala dünyadan bakteri veya mikropları taşıyor olabilir.
NASA’nın en son istediği şey de Mars’a bir şekilde ulaşmayı başarmışsa bile
dünyalı bakteri ve mikropların orada muhtemel bir yaşam ortamı bulması.
NASA’nın, bu endişeyle, yani sırf uzay araçlarının her türlü
bakteri ve mikroptan arınmasından sorumlu dev bir departmanı bile var. NASA’nın
göndereceği uzay aracının misyonuna göre farklı temizlik kategorileri var.
NASA, 1970’li yıllarda Viking Uzay Aracını Mars’a
gönderdiğinde ‘IVc’ temizlik kategorisi uygulandı. Bu kategori, uzay aracında
tek bir mikroskobik yolcu olmadığından emin olma amaçlı en üst düzey bir
temizlik işlemi gerektiriyordu. Viking, yüzeyinde veya içinde hiçbir
mikrobiyolojik yaşam kalmaması için adeta fırınlandı. Bu da elektronik
aksamının aşırı sıcağa dayanaklı olarak imal edilmesi anlamına geliyordu. Bu
ise, oldukça büyük bir ekstra maliyet demekti. Ancak NASA bu maliyeti göze
aldı. Çünkü, Viking aynı zamanda, Kızıl Gezegende ‘yaşam’ belirtisi de
arıyordu. Ve bir canlı iz bulursa, bunun dünyalı bir bakteri değil, Mars
mikrobu olduğundan emin olmak istiyordu. (Bu arada Viking, Mars’ta yaşam
belirtisi bulamadı.)
NASA’nın 1990’lı yıllardan itibaren Mars’a gönderdiği Mars
robotlarının (Spirit, Opportunity, Curiosity) ana misyonu yaşam belirtisi
taramak değil. Bu nedenle de NASA, bu robotların sadece ‘IVb’ kategorisi
bir temizliğe tabi tutulmalarına karar verdi. Bu nedenle bu araçlara kaçak
binen bazı bakteriyal sporlara müdahale edilmedi. NASA, bu robotlar,
Mars’ta su bulunduğu tespit edilen noktalardan uzak kaldığı sürece de, bu kaçak
yolcuları sorun etmiyor.
Bu arada dikkatli okurlar Vb ve Vc gibi temizlik kategorileri
varsa Va kategorisi de vardır diye düşünmüştür. Evet NASA’nın temizlik
departmanının temizlik kategorilerinin ilki bu.Kategori Va veya sadece Kategori
V temizliğin amacı, uzaydan dönen uzay araçlarını ve her türlü eşya ve
personeli temizleme misyonu. Yani NASA, sadece diğer gezegenlere mikrop
bulaştırmamamız için değil, uzaydan dünyaya bir şey bulaşmaması için de dikkat
ediyor.
0 yorum:
Yorum Gönder
Not: Yalnızca bu blogun üyesi yorum gönderebilir.